کود کشاورزی، ماده یا مخلوطی از موادی است که جهت تامین مواد مغذی ضروری برای رشد گیاه، به صورت خاکی یا محلول پاشی بر روی برگ گیاهان اعمال می شود. این مواد مغذی شامل عناصر اولیه مانند نیتروژن (N)، فسفر (P) و پتاسیم (K) و همچنین عناصر ثانویه و ریزمغذی مانند کلسیم(Ca)، منیزیم(Mg)، گوگرد(S)، آهن(Fe)، منگنز(Mn)، روی(Zn)، مس(Cu)، مولیبدن (Mo) و بور(B)  هستند.

کود های کشاورزی

گیاهان برای رشد خود به این مواد مغذی در مقادیر مختلف نیاز دارند و گاهی اوقات دسترسی به این مواد غذایی در خاک محدود می شود. کودها جهت تامین مواد مغذی لازم خاک، افزایش رشد گیاه، افزایش عملکرد محصول و بهبود بهره وری کلی کشاورزی استفاده می شوند.

ضرورت استفاده از کود کشاورزی

سه معیار برای ضروری بودن یک عنصر برای گیاه تعریف شده است که عبارتند از:

1. 1. گیاه بدون آن عنصر ، قادر به تکمیل چرخه ی حیات خود نباشد.
   2. وظیفه آن عنصر توسط عنصر دیگر قابل جایگزینی نباشد.
   3. عنصر مستقیما در متابولیسم و تغذیه گیاه نقش داشته باشد.

تاکنون 16 عنصر برای رشد و نمو گیاهان ضروری تشخیص داده شده است که عبارتند از:

• • عناصر میکرو شامل آهن(Fe)، منگنز(Mn)، روی(Zn)، مس(Cu)، مولیبدن(Mo) و بور(B)
  • عناصر ماکرو شامل نیتروژن (N)، فسفر (P) ، پتاسیم (K) ،کلسیم(Ca)، منیزیم(Mg) و گوگرد(S)
  • عناصری که از طریق آب و هوا در اختیار گیاه قرار می گیرند شامل کربن (C)،اکسیژن(O)و هیدروژن (H)

نیاز گیاه به عناصر میکرو و ماکرو از طریق خاک و کوددهی تامین می شود .

باتوجه به گزارش سازمان FAO، دست کم 33 درصد افزایش محصولات کشاورزی در جهان، طی چهار دهه ی اخیر به علت استفاده از کود های شیمیایی رخ داده و در کشور هایی که این مصرف بهینه بوده است این افزایش تولید با مدیریت مطلوب سایر عوامل موثر در تولید، 60 درصد و حتی بیشتر نیز گزارش شده است.

انواع کود کشاورزی

کودهای کشاورزی را می توان به دو نوع اصلی تقسیم کرد: کود های آلی و کود های معدنی (یا مصنوعی).

کود های آلی:

کود آلی نوعی کود کشاورزی است که از منابع آلی (حاوی کربن) مانند مواد گیاهی و حیوانی به دست می آید. با توجه به مقایسه کود کشاورزی و کود مصنوعی یا معدنی میتوان به این قضیه پی برد که این کود طبیعی تر و دوست دار محیط زیست هستند. کودهای آلی مواد مغذی ضروری را برای گیاهان به صورت آهسته رهش فراهم می کنند یعنی ماده موثر خود را به صورت تدریجی و طی مدت معینی رها می‌کنند و همچنین به بهبود ساختار خاک و حاصلخیزی کمک می کنند.

جهت بررسی و خرید انواع کودهای آلی کلیک کنید.

برخی از انواع رایج کودهای آلی عبارتند از:

کود حیوانی:

کود حیوانی مانند گاو، اسب، طیور یا گوسفند منبع غنی از مواد آلی و مواد مغذی مانند نیتروژن، فسفر و پتاسیم است.

کمپوست:

کمپوست حاصل تجزیه مواد آلی از جمله ضایعات آشپزخانه، ضایعات محوطه و سایر مواد گیاهی است. این ماده غنی از مواد مغذی و هوموس مانند است که ساختار و حاصلخیزی خاک را افزایش می دهد.

پودر استخوان:

استخوان های آسیاب شده منبع خوبی از فسفر، کلسیم و نیتروژن هستند. پودر استخوان اغلب برای تقویت رشد ریشه و گلدهی در گیاهان استفاده می شود.

امولسیون ماهی:

کود امولسیون ماهی یکی از انواع کود کشاورزی مایع است، که از محصولات جانبی ماهی تهیه می شود. این کود کشاورزی منبع خوبی از نیتروژن، فسفر، پتاس و سایر ریزمغذی ها است. امولسیون ماهی به دلیل دسترسی سریع به گیاهان و توانایی آن در بهبود حاصلخیزی خاک شناخته شده است. معمولاً در باغبانی و کشاورزی ارگانیک استفاده می شود. آکوا دریپ اوشن کود ویژه همراه با امولسیون ماهی است که یکی از بهترین انوع این کود است شما می توانید جهت خرید انواع کود کشاورزی از وب سایت داروخانه گیاه پزشکی تاماریکس اقدام نمایید.

کنجاله خونی:

کنجاله خونی یا پودر خون، خون خشک شده و پودری است که معمولاً از کشتارگاه ها تهیه می شود. این کود کشاورزی با نیتروژن بالا است و معمولاً برای تقویت رشد سبز برگ استفاده می شود.

جلبک دریایی و کلپ ( Kelp ):

 این گیاهان دریایی سرشار از مواد مغذی از جمله پتاسیم هستند و به رشد گیاه و مقاومت در برابر استرس کمک می کنند.

جهت خرید انواع کود جلبک دریایی و کلپ ( Kelp ) کلیک کنید.

کود سبز:

برخی از گیاهان پوششی مانند شبدر(Clover: Clover, also called trefoil) یا حبوبات را می توان رشد داد و سپس برای افزودن مواد آلی و مواد مغذی در خاک شخم زد و زیر خاک قرار داد.

کودهای آلی نسبت به کودهای مصنوعی، مواد مغذی را کندتر آزاد می کنند و باعث تامین تدریجی و پایدار مواد مغذی برای گیاهان می شوند. آنها همچنین ساختار خاک، عملکرد حفظ آب و فعالیت میکروبی را بهبود می بخشند. با این حال، توجه به این نکته مهم است که محتوای مواد مغذی کودهای آلی می‌تواند متفاوت باشد و ممکن است در مقایسه با کودهای مصنوعی نتایج بیشتری را نشان دهند. علاوه بر این، روش های مناسب کمپوست سازی و جابجایی برای به حداقل رساندن خطر پاتوژن (Pathogen: A biological entity that causes disease in its host) ها یا آلاینده ها در کودهای آلی مهم هستند.

کود های معدنی:

کود معدنی که به عنوان کود مصنوعی یا کود شیمیایی نیز شناخته می شود، نوعی کود کشاورزی است که از طریق فرآیندهای شیمیایی تولید می شود و متکی به منابع آلی نیست. این کودها از عناصر و ترکیبات معدنی تشکیل شده اند که مواد مغذی ضروری را برای گیاهان فراهم می کنند. مواد مغذی اصلی موجود در کودهای معدنی نیتروژن (N)، فسفر (P) و پتاسیم (K) هستند که اغلب به عنوان کودهای NPK شناخته می شوند. علاوه بر این مواد مغذی اولیه، کودهای معدنی ممکن است حاوی مواد مغذی ثانویه و ریز مغذی‌ها نیز باشند.

اجزای اصلی کودهای معدنی عبارت اند از:

نیتروژن (N): نیتروژن برای تقویت رشد رویشی، رشد برگ و قدرت کلی گیاه ضروری است. ترکیبات حاوی نیتروژن در کودها مانند اوره، نیترات آمونیوم و سولفات آمونیوم در کشاورزی رایج هستند.

فسفر (P): فسفر برای رشد ریشه، گلدهی و باردهی مهم است. ترکیبات حاوی فسفر مانند دی آمونیوم فسفات (DAP) و سوپر فسفات تریپل (TSP) در بین کودهای معدنی رایج هستند.

پتاسیم (K): پتاسیم نقش مهمی در فرآیندهای فیزیولوژیکی مختلف در گیاهان از جمله مقاومت در برابر استرس و پیشگیری از بیماری دارد. ترکیبات حاوی پتاسیم مانند کلرید پتاسیم و سولفات پتاسیم در کشاورزی استفاده می شود.

کودهای معدنی به دلیل محتوای دقیق مواد مغذی و دسترسی فوری به گیاهان شناخته شده اند. آنها را می توان برای برآورده کردن نیازهای خاص مواد مغذی سفارشی کرد و امکان کاربردهای هدفمند بر اساس نیازهای محصولات مختلف یا شرایط خاک را فراهم کرد. نسبت مواد مغذی در کودهای معدنی معمولاً با سه عدد روی بسته بندی کود نشان داده می شود که درصد نیتروژن، فسفر و پتاسیم را به ترتیب نشان می دهد (مثلاً 10-20-10).

درحالی که کودهای معدنی می توانند مواد مغذی ضروری را به طور موثر تامین کنند، نگرانی هایی در رابطه با استفاده از آنها وجود دارد، مانند اثرات بالقوه زیست محیطی. استفاده بیش از حد یا استفاده نادرست از کودهای معدنی می تواند منجر به بلوکه شدن مواد مغذی، آلودگی خاک و آب و سایر مسائل زیست محیطی شود.

هدف اقدامات مدیریت پایدار و مسئولانه کود کشاورزی، ایجاد تعادل بین مزایای کودهای معدنی با ملاحظات زیست محیطی است.

معایب کود های شیمیایی

استفاده از کود های شیمیایی مضراتی دارد از جمله:

• • کود های شیمیایی بر روی میکروارکانیسم هایی که در خاک زندگی می کنند،اثر می گذارند. اسیدیته این مواد باعث تغییر pH خاک و در نتیجه، موجب تغییر میکروارگانیسم های موجود در خاک می شود. همچنین استفاده طولانی مدت می تواند باعث رشد افت ها و از بین رفتن میکروب های موجود در خاک می شود.
• • این کود ها عموما محلول در آب هستند و مقداری از آن ها بدون اثر خاصی برروی گیاه، به آب های زیرزمینی وارد می شوند. با آلوده شدن آب، موادشیمیایی به لایه های زیرین خاک رسیده و در آنجا در تماس با رس، لایه ای خاک غیر قابل نفوذ و سفت ایجاد می کند.

مدیریت مصرف کود ها در شرایط دشوار و تحت تنش

شوری بعد از خشکی از مهم ترین و متداول ترین تنش های محیطی در سراسر جهان است. علاوه بر شوری خاک، امروزه شوری آب های در دسترس نیز مشکلات ناشی از شوری را تشدید می کند.

نیتروژن به دلیل پایین بودن میزان مواد آلی در خاک های منطق خشک و نیمه خشک، به عنوان یکی از مهم ترین و موثرترین عناصر در تغذیه ی گیاهی به شمار می رود. هنگامی که گیاهان تحت تنش شوری قرار می گیرند، جذب نیتروژن بیش از سایر عناصر غذایی تحت تاثیر قرار می گیرد و کاهش می یابد. شوری زیاد مانع از رشد و فعالیت میکروبی خاک ها می گردد و بدین ترتیب به طور غیرمستقیم بر تبدیل و قابلیت استفاده نیتروژن اثر منفی میگذارد.

در چنین شرایطی، مدیریت بهینه نهاده های مصرفی از جمله کود های شیمیایی، می تواند در بهبود عملکرد گیاهان و درنتیجه درآمد کشاورزان موثر باشد.

شیوه های مختلفی مانند کشت گیاهان و ارقام متحمل به شوری، مدیریت آبیاری و زهکشی اراضی، مدیریت تهیه بستر و نحوه ی کشت برای استفاده بهینه از منبع آب و خاک شور وجود دارد. استفاده مناسب از کودهای کشاورزی نیز نقش مهمی در افزایش تولیدات کشاورزی ایفا می کند.

جهت مشاوره و خرید انواع کودهای کشاورزی و کودهای شیمیایی می توانید با کارشناسان داروخانه گیاه پزشکی تاماریکس در ارتباط باشید.