سم کشاورزی یا افت کش های کشاورزی (Pesticides are substances that are used to control pests) مواد شیمیایی یا بیولوژیکی هستند که در کشاورزی برای کنترل، دفع یا از بین بردن آفاتی که می توانند بر محصولات زراعی تأثیر منفی بگذارند استفاده می شوند.

 آفات شامل حشرات، علف‌های هرز، قارچ‌ها، باکتری‌ها، جوندگان و سایر ارگانیسم‌هایی هستند که می‌توانند به رشد و بهره‌وری محصولات آسیب برسانند یا در آن اختلال ایجاد کنند. آفت کش ها ابزاری حیاتی در کشاورزی مدرن برای مدیریت این تهدیدات و تضمین کشت موفق محصولات هستند.

انواع سم کشاورزی

حشره کش ها

یکی از کاربرد حشره کش ها، کنترل یا از بین بردن آفاتی که می توانند با تغذیه از برگ، ساقه، ریشه یا میوه به محصولات آسیب برسانند. حشره کش ها با تداخل در سیستم عصبی حشره، اختلال در متابولیسم بدن حشره یا تاثیر بر توانایی تولید مثل آن عمل می کنند. حشره کش ها یکی از مهم ترین انواع سم کشاورزی است.

انواع مختلفی از حشره‌کش‌ها در کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرند که هر کدام دارای نحوه عملکرد و آفت‌های هدف هستند. در اینجا به معرفی انواع حشره کش های رایج می پردازیم:

ارگانوفسفره ها

حشره کش ارگانوفسفره ها با مهار استیل کولین استراز (آنزیمی ضروری برای عملکرد اعصاب) سیستم عصبی حشرات را مختل می کنند. مالاتیون و کلرپیریفوس دو نمونه از انواع ارگانوفسفره هستند.

پیرتروئیدها

پیرتروئیدها حشره کش های مصنوعی هستند که از پیرترین ها (ترکیبات طبیعی موجود در گل های داوودی) الگوبرداری شده اند. آنها بر سیستم عصبی حشرات تأثیر می گذارند و منجر به فلج و مرگ می شوند. به عنوان مثال می توان به پرمترین و سایپرمترین اشاره کرد.

نئونیکوتینوئیدها

حشره کش نئونیکوتینوئید ها با اتصال به گیرنده های نیکوتین استیل کولین بر روی سیستم عصبی عمل می کنند. این سموم سیستمیک هستند، به این معنی که می توانند توسط گیاه جذب شوند و از گیاه در برابر طیف وسیعی از آفات محافظت کنند. انواع نئونیکوتینوئیدهای عبارتند از ایمیداکلوپرید، کلوتیانیدین و تیامتوکسام.

 

برای خرید انواع حشره کش های ارگانوفسفره ها، پیرتروئیدها و نئونیکوتینوئیدها کلیک کنید.

کاربامات ها

کاربامات ها نیز یکی از انواع سم کشاورزی است. همچنین این محصول با مهار استیل کولین استراز سیستم عصبی را هدف قرار می دهند. کارباریل یک حشره کش کاربامات است که به طور گسترده مورد استفاده قرار می گیرد.

حشره کش های بیولوژیکی

این حشره کش ها از موجودات زنده مانند باکتری ها، ویروس ها، قارچ ها یا شکارچیان برای کنترل آفات حشرات استفاده می کنند. (Bt: Bacillus thuringiensis) یک حشره کش باکتریایی رایج است، در حالی که شکارچیانی مانند کفشدوزک ها و زنبورهای انگلی کنترل های بیولوژیکی هستند.

 

حشره کش های سیستمیک

حشره کش های سیستمیک توسط گیاه جذب می شوند و به سراسر بافت های آن منتقل می شوند. آنها در برابر آفاتی که از قسمت های مختلف گیاه تغذیه می کنند محافظت می کنند. ایمیداکلوپرید، تیامتوکسام و دینوتفوران حشره کش های سیستمیک هستند.

حشره کش های گیاهی

حشره کش های گیاهی که از عصاره های گیاهی به دست می آیند، جایگزین های طبیعی حشره کش ها هستند. به عنوان مثال می توان به روغن چریش، پیرتروم (از گل های داوودی) و روتنون اشاره کرد.

آفت کش های زیستی

آفت کش های زیستی شامل حشره کش های میکروبی (باکتری ها، ویروس ها و قارچ ها) و حشره کش های بیوشیمیایی (ترکیباتی که به طور طبیعی توسط موجودات زنده تولید می شوند) هستند. آنها جایگزین های سازگار با محیط زیست جهت مدیریت حشرات هستند.

مهارکننده های سنتز کیتین

این حشره‌کش‌ها تولید کیتین، یک جزء کلیدی اسکلت بیرونی در حشرات را مختل می‌کنند. لوفنورون نمونه ای از یک مهارکننده سنتز کیتین است.

ارگانوکلرید ها

اگرچه عمدتاً به دلیل نگرانی‌های زیست‌محیطی کنار گذاشته شده‌اند، برخی از حشره‌کش‌های ارگانوکلرید مانند DDT در طول تاریخ مورد استفاده قرار می‌گرفتند. این سم کشاورزی در محیط باقی می مانند و می توانند در موجودات زنده تجمع کنند.

 

برای خرید انواع حشره کش های سیستمیک و مهارکننده های سنتز کیتین کلیک کنید.

علف کش ها

 علف‌های هرز یعنی گیاهان ناخواسته‌ای که برای منابع ضروری مانند نور خورشید، آب و مواد مغذی با محصولات کشاورزی رقابت می‌کنند، را هدف قرار می‌دهند. علف کش ها می توانند انتخابی باشند و بر انواع خاصی از گیاهان تأثیر بگذارند یا غیرانتخابی باشند و طیف وسیعی از گیاهان را از بین ببرند.

این مواد شیمیایی با تداخل در فرآیندهای فیزیولوژیکی مختلف در گیاهان مانند فتوسنتز، تنظیم رشد یا فعالیت آنزیمی عمل می کنند. انواع مختلفی از علف کش ها بر اساس نحوه عملکرد، ترکیب شیمیایی و علف های هرز هدف وجود دارد که عبارتند از:

علف‌کش‌های انتخابی

این علف‌کش‌ها انواع خاصی از گیاهان یا علف‌های هرز را مورد هدف قرار می‌دهند و بر روی محصولات کشاورزی بی تاثیر هستند.

علف کش های غیرانتخابی

این علف کش ها که یکی از انواع سم کشاورزی است برای کشتن طیف وسیعی از گیاهان طراحی شده اند و اغلب در شرایطی که کنترل کامل پوشش گیاهی ضروری است، مانند پاکسازی مزارع قبل از کاشت، استفاده می شوند.

علف کش های پیش رویشی

این علف کش ها قبل از جوانه زدن بذر علف های هرز استفاده می شوند و از رشد علف های هرز در مراحل اولیه رشد جلوگیری می کنند.

علف‌کش‌های پس از رویش

این علف‌کش‌ها پس از سبز شدن علف‌های هرز استفاده می‌شوند و علف‌های هرز فعال و در حال رشد را هدف قرار می‌دهند.

علف کش های سیستمیک

علف کش های سیستمیک توسط علف های هرز جذب می شوند و در بافت های آن ها جابه جا می شوند و در نهایت کل گیاه از جمله ریشه ها را از بین می برند.

علف کش های تماسی

این علف کش ها فقط قسمت هایی از گیاه را که مستقیماً با آنها تماس دارند، به طور معمول شاخ و برگ ها را مورد حمله قرار می دهند.

قارچ کش ها

قارچ کش ها برای پیشگیری یا کنترل بیماری های قارچی که می توانند محصولات را تحت تاثیر قرار دهند، استفاده می شوند. قارچ ها می توانند باعث بیماری های مختلف گیاهی از جمله سوختگی، پوسیدگی و کپک شوند. قارچ‌کش‌ها به روش‌های مختلفی از جمله اختلال در عملکرد غشای سلولی، مهار فعالیت آنزیم یا تداخل در تقسیم سلولی قارچ عمل می کنند. هدف از استفاده از قارچ کش ها جلوگیری از رشد و تولید مثل قارچ عامل بیماری است. انواع قارچ کش ها در کشاورزی عبارتند از:

 قارچ کش های تماسی

این قارچ کش ها بر روی سطح گیاه باقی می مانند و از گیاه در برابر هاگ های قارچ محافظت می کنند. این قارچ کش ها جهت ایجاد یک مانع محافظ روی قسمت های حساس گیاه، اعمال می شوند.

قارچ کش های سیستمیک

این قارچ کش ها توسط گیاه جذب می شوند و در سراسر بافت های آن جابه جا می شوند و گیاه را از درون در برابر بیماری های قارچی مقاوم می سازند و محافظت می کنند. قارچ کش های سیستمیک، حتی اگر در قسمت متفاوتی از گیاه نسبت به محل بیماری اعمال شوند، موثر هستند.

طبقه بندی قارچ کش ها

قارچ کش ها بر اساس ساختار شیمیایی و نحوه عملکردشان طبقه بندی می شوند. برخی از کلاس های رایج عبارتند از:

• • • تریازول ها
    • استروبیلورین ها
    • کاربامات ها
    • متیل بنزیمیدازول ها
    • دی تیوکاربامات ها

باکتری کش ها

باکتری‌کش‌ها که زیر مجموعه سم کشاورزی هستند که باکتری‌های مضری را که می‌توانند محصولات را آلوده کرده و به آنها آسیب برسانند، کنترل یا از بین می‌برند. بیماری های باکتریایی می توانند بر سلامت گیاه تأثیر بگذارند و عملکرد را کاهش دهند. باکتری‌کش‌ها به عنوان پیشگیری از بیماری های باکتریایی نیز استفاده می شوند.

باکتری کش ها از طریق مکانیسم های مختلفی پاتوژن های باکتریایی را کنترل می کنند. آنها ممکن است غشای سلولی باکتری را مختل کنند، در متابولیسم سلولی اختلال ایجاد کنند یا آنزیم های باکتریایی ضروری را مهار کنند و در نهایت از رشد و تولید مثل باکتری جلوگیری کنند.

انواع باکتری کش ها عبارتند از:

باکتری‌کش‌های تماسی

این باکتری‌کش‌ها بر روی سطح گیاه عمل می‌کنند و از گیاه در برابر عوامل بیماری‌زای باکتریایی محافظت می‌کنند. این سم کشاورزی معمولاً روی قسمت های حساس گیاه اعمال می شوند تا مانعی در برابر بیماری ایجاد کنند.

باکتری‌کش‌های سیستمیک

این باکتری‌کش‌ها توسط گیاه جذب می‌شوند و در سراسر بافت‌های آن جابه‌جا می‌شوند و یک محافظت داخلی در برابر عفونت‌های باکتریایی ایجاد می کنند. باکتری کش های سیستمیک، حتی اگر در قسمت متفاوتی از گیاه نسبت به محل بیماری اعمال شوند، موثر هستند.

جونده کش ها

جونده کش ها برای کنترل جمعیت جوندگانی که می توانند به گیاهان و محصولات کشاورزی انبار شده آسیب برسانند، استفاده می شوند. جونده کش ها برای مدیریت آفاتی مانند موش و خرگوش و سنجاب ها استفاده می شوند. این موجودات تهدید قابل توجهی برای محصولات کشاورزی، غلات ذخیره شده و زیرساخت های مزرعه محسوب می شوند. آنها می توانند با تغذیه از محصولات زراعی، آلوده کردن مواد غذایی ذخیره شده و گسترش بیماری ها باعث آسیب شوند.

انواع جونده کش ها

جونده کش ها معمولا جز دسته سم کشاورزی بسیار حیاطی برای گیاهان قرار می گیرند.

جونده کش های ضد انعقاد

رایج ترین نوع جونده کش ها هستند. آنها با تداخل در مکانیسم های انعقاد خون در جوندگان منجر به خونریزی داخلی و در نهایت مرگ آن ها می شود.

جونده کش های ضد انعقاد به دو دسته اصلی تقسیم می شوند: نسل اول (وارفارین، کلروفاسینون) و نسل دوم (برودیفاکوم، دیفناکوم)، که دومی قوی تر و ماندگارتر است.

جونده کش های غیر ضد انعقاد

برخی از جونده کش ها بر روی سیستم عصبی یا سایر فرآیندهای فیزیولوژیکی جوندگان اثر می گذارند. این گروه شامل سم کشاورزی خطرناکی مانند فسفید روی هستند که متابولیسم سلولی را مختل می کند.

فرمولاسیون طعمه

جونده کش ها معمولاً به عنوان طعمه برای جذب جوندگان فرموله می شوند. طعمه ها می توانند به شکل گلوله، بلوک، ژل یا فرمولاسیون مایع باشند. انتخاب فرمول طعمه به عواملی مانند گونه جوندگان هدف، محیط و روش کاربرد خاص بستگی دارد.

 

نماتدکش ها

نماتدکش‌ها ،نماتدهای موجو در خاک را هدف قرار می‌دهند. نماتد ها کرم‌های میکروسکوپی هستند که به ریشه گیاهان حمله کرده و باعث آسیب می شوند و بر سلامت گیاه تأثیر منفی می گذارند. نماتدکش‌ها ممکن است به روش‌های مختلفی عمل کنند، از جمله تداخل در تحرک نماتد، اختلال در ساختار تغذیه، یا تأثیر در قابلیت‌های تولید مثلی آنها.

دسته بندی نماتدکش‌ها

گروه های شیمیایی مختلفی از نماتدکش‌ها در دسترس هستند، که هر کدام حالت خاص خود را دارند. به عنوان مثال می توان به کاربامات ها، ارگانوفسفره ها و مواد گازی مانند متیل بروماید اشاره کرد.

 

 

نرم تن کش ها

نرم تنان برای کنترل نرم تنان مانند حلزون و راب استفاده می شود که با تغذیه از بافت های گیاهی می تواند به محصولات آسیب برساند.

نرم تن‌کش‌ها به روش های مختلفی حلزون‌ها و راب‌ ها کنترل می‌کنند. شیوه های عمل رایج این سم کشاورزی عبارتند از سمیت عصبی، تبخیر آب از سطح بدن  و تداخل در فرآیندهای تغذیه.

دسته بندی نرم تن کش ها

گروه های شیمیایی مختلفی از نرم تن کش ها در دسترس هستند که هر کدام نحوه عملکرد بخصوصی دارند. به عنوان مثال می توان به متالدئید، متیوکرب، فسفات آهن و ترکیبات مبتنی بر مس اشاره کرد. انتخاب نرم تن کش به عواملی مانند گونه نرم تن هدف، نوع محصول و ملاحظات زیست محیطی بستگی دارد.

دفع کننده ها

دافع ها موادی هستند که آفات را از نزدیک شدن یا تغذیه از آنها باز می دارند بدون اینکه لزوماً باعث مرگ آنها شوند. اینها می توانند شامل ترکیبات طبیعی یا مصنوعی باشند.

با توجه به این نکته مهم است که در حالی که  آفت کش ها یا این نوع از سم کشاورزی ابزارهای مؤثری برای کنترل آفات هستند، استفاده از آنها مستلزم بررسی دقیق برای به حداقل رساندن اثرات منفی بالقوه بر محیط زیست، موجودات غیرهدف و سلامت انسان است. مدیریت یکپارچه آفات (IPM) رویکردی است که استراتژی های مختلفی از جمله کنترل های بیولوژیکی، شیوه های فرهنگی و استفاده عاقلانه از آفت کش ها را برای مدیریت آفات به شیوه ای پایدارتر و سازگارتر با محیط زیست ترکیب می کند.

داروخانه گیاه پزشکی تاماریکس مرجع خرید انواع سم کشاورزی است.