کود زیستی (کود بیولوژیک) ماده ای هستند که حاوی سلول های زنده یا نهفته میکروارگانیسم ها هستند. کودهای زیستی، مواد مغذی گیاهان میزبان را هنگامی که روی بذر، سطح گیاه یا خاک آنها اعمال می شود، افزایش می دهند. کودهای زیستی در مقایسه با کودهای شیمیایی مقرون به صرفه تر هستند.

در طول سال‌ها، کودهای شیمیایی به کشاورزان کمک کرده است تا تولید محصول را برای پاسخگویی به تقاضای زیاد بازار افزایش دهند. اما استفاده بیش از حد از این کودها مضر است زیرا باعث آلودگی هوا و آب می شود. و همچنین مواد معدنی را از خاک تخلیه می کند. بنابراین، اکنون نیاز به تغییر کشاورزی ارگانیک وجود دارد که شامل استفاده از “کود زیستی” است. بیایید در مورد کود زیستی (کود بیولوژیک) و برخی از انواع آنها بیشتر بدانیم.

کود زیستی چیست؟

کود زیستی ماده‌ای حاوی میکروب‌ها هستند که با افزایش عرضه مواد مغذی ضروری به گیاهان به رشد گیاهان و درختان کمک می‌کنند. این شامل موجودات زنده است که شامل قارچ های میکوریز، جلبک های سبز آبی و باکتری ها می شود. قارچ های میکوریز ترجیحاً مواد معدنی را از مواد آلی (organic matter: matter composed of organic compounds) برای گیاه خارج می کنند در حالی که سیانو باکتری ها با خاصیت تثبیت نیتروژن مشخص می شوند.

تثبیت نیتروژن به عنوان فرآیند تبدیل مولکول های دی نیتروژن به آمونیاک تعریف می شود. به عنوان مثال، برخی از باکتری ها نیتروژن را به آمونیاک تبدیل می کنند. در نتیجه نیتروژن برای گیاهان در دسترس می شود.

کود زیستی به دلیل مقرون به صرفه بودن، خصوصیت طبیعت دوستی که دارند و ترکیباتشان به خوبی شناخته شده اند. اینها جایگزین های موثری حتی برای بهترین کودهای شیمیایی هستند.

انواع کودهای زیستی (کود بیولوژیک)

انواع کودهای زیستی به شرح زیر است:

 

1. باکتری ها

باکتری های همزیست تثبیت کننده نیتروژن

ریزوبیوم یکی از باکتری های همزیست ضروری است که نیتروژن را تثبیت می کند. در اینجا، باکتری ها به دنبال پوشش هستند و گیاهان را می خورند. آنها با دادن نیتروژن ثابت به گیاهان در عوض کمک می کنند. بهره وری گیاهان کشاورزی و در نتیجه تولید مواد غذایی با دسترسی به انواع ثابت یا در دسترس نیتروژن محدود می شود. هزینه تولید کود نیتروژن دار در حال حاضر مانع بزرگی برای توسعه موثر بسیاری از محصولات در جهان صنعتی است.

انجمن سست باکتری های تثبیت کننده نیتروژن

آزوسپیریلوم یک باکتری تثبیت کننده نیتروژن است که در اطراف ریشه گیاهان عالی زندگی می کند اما رابطه صمیمی با گیاهان ایجاد نمی کند. اغلب به عنوان انجمن ریزوسفر نامیده می شود زیرا این باکتری ها ترشحات گیاهی را جمع آوری می کنند و به عنوان غذا توسط آنها استفاده می شود. این فرآیند را متقابل گرایی انجمنی می نامند.

سیانوباکتری های همزیست تثبیت کننده نیتروژن

سیانوباکتری ها یا جلبک های سبز آبی با چندین گیاه رابطه همزیستی ایجاد می کنند. از جمله سیانوباکتری هایی که نیتروژن را تثبیت می کنند می توان به جگر، ریشه سیکاد، سرخس و گلسنگ اشاره کرد. Anabaena را می توان در حفره های برگ سرخس کشف کرد. وظیفه تثبیت نیتروژن را بر عهده دارد. همانطور که گیاهان سرخس خراب می شوند، مواد مغذی را فراهم می کنند که گیاهان برنج ممکن است از آنها استفاده کنند. سرخس آزولا در مزارع برنج زندگی می کند، با این حال، رشد گیاه را کنترل نمی کند.

Nostoc سرده ای از سیانوباکتری های رشته ای و تثبیت کننده نیتروژن است که در هر دو محیط خشکی و آبی رشد می کند و کلنی های میکروسکوپی یا ماکروسکوپی تولید می کند. علاوه بر این، گونه‌های Nostoc در روابط همزیستی با سرخس‌ها، جگر و همچنین آنژیوسپرم Gunnera همزیستی می‌کنند. Nostoc punctiforme یک عضو درون همزیستی از قارچ Geosiphon pyriformis است.

باکتری های تثبیت کننده نیتروژن آزاد

آنها میکروارگانیسم های خاک تثبیت کننده نیتروژن هستند که آزادانه زندگی می کنند. آنها شامل بی هوازی های ساپروتروف مانند ازتوباکتر، کلستریدیوم بیجرینکی و غیره می باشند.

روشی را توصیف می‌کند که از طریق آن باکتری‌های هتروتروف روی سطوح ریشه‌های مجاور نیتروژن را تثبیت می‌کنند و به عنوان منبع قابل توجهی از نیتروژن در چندین اکوسیستم زمینی عمل می‌کنند. به عنوان جایگزینی برای کودهای مصنوعی، تأثیر قابل توجهی بر کشاورزی نیز دارد.

در میان انواع کود زیستی (کود بیولوژیک)، کودهای زیستی ریزوبیوم و کود زیستی آزوسپیریلوم بسیار محبوب هستند.

همان گروهی که اهمیت اساسی برای تثبیت نیتروژن قائل است شامل میکروارگانیسم های تثبیت کننده نیتروژن آزاد است. سیانوباکترها، آنابنا و سایر میکروب‌ها با ویژگی‌های مشابه از شایع‌ترین آنها هستند. بر خلاف تثبیت نیتروژن همزیست، تثبیت نیتروژن با زندگی آزاد از سایر محیط های متنوع و پویا متمایز است. با توجه به این قابلیت، گاهی اوقات ارزیابی محدودیت ها برای کاربرد واقعی در کشاورزی و سایر بخش ها دشوار است.

باکتری‌های تثبیت‌کننده نیتروژن متقابل و نامحدود اغلب در این فرآیند دخالت دارند، که بر تثبیت نیتروژن آزاد که برای تولید محصول و سایر مصارف ضروری است، تأثیر می‌گذارد. همچنین ممکن است در برخی شرایط به عنوان زیرمجموعه ای از تثبیت نیتروژن همزیست در نظر گرفته شود، که ممکن است توضیح دهد که چرا ویژگی های زیست محیطی با آن فرآیند مشترک است. با توجه به این موضوع، ممکن است ادعا شود که میکروارگانیسم های طبیعی نیتروژن را تثبیت می کنند.

باکتری های زنده آزاد تثبیت کننده نیتروژن کاربردهای مختلفی دارند و بخش مهمی از طبیعت هستند. این میکروب ها برای وجود نیازی به ایجاد فعل و انفعالات همزیستی با گیاهان ندارند. همچنین ضروری است زیرا برخی از گونه های گیاهی با باکتری هایی که نیتروژن را تثبیت می کنند، مشارکت همزیستی ایجاد نمی کنند.

هنگامی که با تعداد کل موجودات ماکروبیوتیک در خاک مقایسه می شود، غلظت باکتری های تثبیت کننده نیتروژن آزاد نسبتا کم است. حتی زمانی که از خاک به دلایل کشاورزی استفاده می شود، یکی از کمک های اصلی آنها کمک به ایجاد خاکی است که واقعاً بتواند نیتروژن و هوای رقیق را متمایز کند. این امر به ویژه برای محصولاتی مانند گندم و ذرت که برهمکنش همزیستی با میکروب هایی که نیتروژن در خاک را تثبیت می کنند ندارند، مهم است.

 

2. قارچ ها

ارتباط همزیستی بین گیاهان و قارچ ها (Mushroom: The fleshy, spore-bearing fruiting body of a fungus, usually above ground in the soil or food source) نیز وجود دارد. این انجمن ها “میکوریزه” نامیده می شوند. قارچ موجود در این انجمن فسفر را از خاک جذب کرده و در اختیار گیاه قرار می دهد. گیاهانی که با این پیوندها رشد می کنند ویژگی های سودمند دیگری مانند:

• • تحمل به شرایط خشکسالی و شوری.
  • مقاومت در برابر پاتوژن های منتقله از ریشه.
  • افزایش کلی در رشد و نمو گیاه.

 

3. سیانوباکتری ها

اینها باکتری های سبز آبی هستند که در آب و خشکی یافت می شوند. آنها همچنین به تثبیت نیتروژن اتمسفر کمک می کنند. به عنوان مثال می توان به  Oscillatoria، Nostoc، Anabaena  و غیره اشاره کرد. ارتباط همزیستی بین سرخس آبی Azolla و Anabaena برای مزارع برنج بسیار مهم است. در این ارتباط، Anabaena کربن و نیتروژن را از گیاه در ازای نیتروژن ثابت دریافت می کند. این ماده آلی به خاک اضافه می کند و حاصلخیزی مزارع برنج را افزایش می دهد.

ریزوبیوم و آزوسپیریلوم پر کاربردترین کود های زیستی هستند.

اجزای کودهای زیستی

اجزای کودهای زیستی عبارتند از:

کمپوست زیستی

این یکی از محصولات سازگار با محیط زیست است که از مواد زائد آزاد شده از صنایع قند تشکیل شده است که تجزیه می شوند. با باکتری‌های دوست‌دار انسان، قارچ‌ها و گیاهان مختلف بزرگ‌نمایی می‌شود.

تریکو کارت

این یک محصول سازگار با محیط زیست و غیر بیماریزا است که در انواع محصولات زراعی و همچنین در گیاهان باغی و زینتی مانند سیب شلتوک، نیشکر، برنجال، ذرت، پنبه، سبزیجات، مرکبات و غیره استفاده می شود. و آنتاگونیست هایپر انگلی در برابر تخم های چندین سوراخ، شاخساره، میوه، برگ، گل خوار و سایر عوامل بیماری زا در مزرعه. 

ازتوباکتر

از ریشه ها در برابر عوامل بیماری زا موجود در خاک محافظت می کند و نقش مهمی در تثبیت نیتروژن اتمسفر ایفا می کند. نیتروژن یک ماده مغذی بسیار مهم برای گیاه است و حدود 78 درصد از کل جو را نیتروژن تشکیل می دهد.

فسفر

فسفر یکی از مواد مغذی ضروری برای رشد و نمو گیاهان است. میکروارگانیسم های حل کننده فسفات، ترکیبات فسفر نامحلول را هیدرولیز می کنند تا به شکل محلول در گیاهان جذب شوند. بسیاری از قارچ ها و باکتری ها برای این منظور استفاده می شوند مانند  پنی سیلیوم،  آسپرژیلوس، باسیلوس، سودوموناس و غیره.

ورمی کمپوست

 

 

این یک کود آلی سازگار با محیط زیست است که حاوی ویتامین ها، هورمون ها، کربن آلی، گوگرد، آنتی بیوتیک ها است که به افزایش کمیت و کیفیت عملکرد کمک می کند. ورمی کمپوست یکی از راه حل های سریع برای بهبود حاصلخیزی خاک است.

اهمیت کودهای زیستی

کودهای زیستی به دلایل زیر مهم هستند:

• کود زیستی بافت خاک و عملکرد گیاهان را بهبود می بخشد.
• آنها اجازه نمی دهند پاتوژن ها رشد کنند.
• آنها سازگار با محیط زیست و مقرون به صرفه هستند.
• کود زیستی از آنجایی که کودهای طبیعی هستند از محیط زیست در برابر آلاینده ها محافظت می کنند.
• آنها بسیاری از مواد مضر موجود در خاک را که می توانند باعث بیماری های گیاهی شوند، از بین می برند.
• ثابت شده است که کود زیستی حتی در شرایط نیمه خشک نیز موثر هستند.

کاربرد کودهای زیستی

کود زیستی را می توان به طور موثر در شیوه های مختلف کشاورزی، با مزایای متفاوت بسته به نوع محصولات در حال رشد و اهداف هر کشاورز استفاده کرد.

کاربرد اولیه برای بهبود تولید محصول است. کودهای زیستی برای طیف وسیعی از محصولات زراعی از جمله غلات، حبوبات، سبزیجات و میوه ها مناسب هستند. آنها را می توان در هر دو سیستم کشاورزی ارگانیک و معمولی برای بهبود بهره وری و کیفیت محصول استفاده کرد. علاوه بر این، کودهای زیستی (کود بیولوژیک) نقش مهمی در تولید میوه‌ها، گل‌ها و گیاهان زینتی باکیفیت دارند. آنها رشد ریشه را تقویت می کنند، جذب مواد مغذی را افزایش می دهند و سلامت کلی گیاه را بهبود می بخشند.

در سطح جهانی، کودهای زیستی با بهبود حاصلخیزی خاک و حمایت از ایجاد پوشش گیاهی در مناطق تخریب شده، به تلاش‌های احیای جنگل و پروژه‌های احیای زمین کمک می‌کنند. کودهای زیستی اجزای ضروری شیوه های کشاورزی پایدار هستند، مانند مدیریت یکپارچه مواد مغذی (nutrient: substance that an organism uses to live)، کشاورزی ارگانیک و کشاورزی دقیق. آنها به سلامت طولانی مدت خاک کمک می کنند و به حفظ تعادل اکولوژیکی کمک می کنند و آنها را به گزینه ای عالی برای هر کشاورز نگران زمین تبدیل می کند.

مزایای کودهای زیستی

1. بهبود سلامت خاک

کود زیستی ساختار خاک، چرخه مواد مغذی و تنوع میکروبی را بهبود می بخشد و منجر به بهبود سلامت و حاصلخیزی خاک می شود. آنها یک رابطه همزیستی با گیاهان ایجاد می کنند، جذب مواد مغذی را تسهیل می کنند و مقاومت گیاه را در برابر بیماری ها و آفات افزایش می دهند.

 

2. کشاورزی پایدار

کود زیستی وابستگی به مواد شیمیایی مصنوعی را کاهش داده و آلودگی محیط زیست را به حداقل می رساند. آنها با ترویج چرخه مواد مغذی طبیعی و کاهش تأثیر منفی بر اکوسیستم ها به شیوه های کشاورزی پایدار کمک می کنند.

3. مقرون به صرفه بودن

کود زیستی با کاهش نیاز به کودهای شیمیایی و سایر نهاده های مصنوعی، مزایای هزینه طولانی مدت را ارائه می دهند. آنها حاصلخیزی خاک را بهبود می بخشند و منجر به بازده محصول بالاتر و کاهش هزینه های نهاده می شوند.

4. افزایش دسترسی به مواد مغذی

میکروارگانیسم‌های موجود در کود زیستی (کود بیولوژیک) به تثبیت نیتروژن اتمسفر، حل شدن فسفر و افزایش دسترسی به سایر مواد مغذی ضروری برای گیاهان کمک می‌کنند. این منجر به بهبود جذب مواد مغذی و رشد کلی گیاه می شود.

5. کاهش اثرات زیست محیطی

برخلاف کودهای شیمیایی که به آلودگی آب و انتشار گازهای گلخانه ای کمک می کنند، کود زیستی (کود بیولوژیک) کمترین تأثیر زیست محیطی را دارند. آنها از شیوه های کشاورزی پایدار با ترویج کشاورزی ارگانیک و سازگار با محیط زیست حمایت می کنند.

معایب کودهای زیستی

1. افزایش اندکی تولید محصول

رشد گیاه می تواند تا 30 درصد افزایش یابد، با این حال، اگر شرایط درست وجود نداشته باشد، این امر چندان سودمند نخواهد بود. بیشتر کشاورزانی که از کودهای آلی استفاده می کنند، برای افزایش محصول خود، هنوز هم از کودهای مصنوعی استفاده می کنند، اما در مقادیر کمتر.

2. کودهای شیمیایی را جایگزین نکنید

کودهای مصنوعی همچنان بهترین گزینه برای کشاورزان برای دادن سریع مواد مغذی به گیاه هستند. اینها کشاورز را قادر می سازد تا با دادن یک ماده مغذی خاص به گیاهان، کمبودهای غذایی را در گیاهان برطرف کند.

3. برای محصولات خاص، کودهای زیستی خاص ضروری است

کودهای خاص، به ویژه آنهایی که حاوی میکروارگانیسم های همزیست هستند، برای برخی محصولات کشاورزی مورد نیاز است.

4. استفاده از ریزوبیوم غیر اختصاصی

به عنوان کود باعث افزایش گره سازی ریشه و افزایش عملکرد محصول نمی شود.

 

5. آلودگی تولید میکروبی انبوه

اقدامات ضد عفونی دقیق برای فرآیند تولید ضروری است. آلودگی تولید انبوه میکروبی هنوز یک مشکل رایج است.

6. میکروب های حساس به نور

کودهای زیستی پس از مدتی در صورت قرار گرفتن در معرض آفتاب شروع به ناپدید شدن می کنند.

7. ماندگاری محدود

عناصر موجود در کود زیستی (کود بیولوژیک) از آنجایی که زنده هستند برای نگهداری طولانی مدت نیاز به نگهداری خاصی دارند. آنها در دمای اتاق ماندگاری شش ماهه دارند، بنابراین باید قبل از آن از آنها استفاده کنیم. اگر آنها را در دمای سرد نگهداری کنید، دو سال فرصت دارید تا از آنها استفاده کنید.

8. بو

اکثر کودهای زیستی دارای بوی قوی و قابل تشخیص هستند.

9. اثر سست در خاک های خیلی گرم یا خیلی خشک

رطوبت و گرما برای عملکرد موثر کود میکروبی ضروری است. کود میکروبی ممکن است در افزایش حاصلخیزی خاک زمانی که این شرایط نامطلوب باشد کارآمد نباشد.

شما عزیزان می توانید جهت خرید انواع کودهای زیستی یا خرید انواع کود بیولوژیک از وب سایت داروخانه گیاه پزشکی تاماریکس اقدام نمایید.