در این مقاله به اهمیت تعریق در گیاهان و عمل تعریق در گیاهان می پردازیم. همانطور که می دانید گیاهان نیز مانند انسان و دیگر موجودات به دلیل ارتباطی که با آب و دمای محیط دارند، عرق می‌کنند. در جریان این تبادل محیطی آب به طرق مختلف جابه‌جا می‌‌شود.

علت تعریق در گیاهان

تعرق در گیاهان به معنی خروج آب از گیاه به صورت بخار آب یا گاز است. عمده بخار آب از روزنه‌های هوایی سطح برگ خارج می‌شود اما در باقی موارد سلول‌های عدسک‌های ساقه‌های چوبی و کوتیکول‌های نازک مسئولیت اجرای عملیات تعرق در گیاهان را به عهده دارند.

مسیر حرکت آب

گیاهان در حال رشد، آب درون خاک را از طریق ریشه جذب می‌کنند، آن را از طریق ساقه‌های خود به سمت بالا منتقل می‌کنند و از طریق منافذ میکروسکوپی برگ که روزنه‌های هوایی نامیده می‌شوند، به‌صورت بخارآب در هوای اطراف آزاد می‌کنند.

روزنه (stomate, any of the microscopic openings or pores in the epidermis of leaves and young stems.)

اهمیت تعرق در گیاهان

عمل تعریق به گیاهان کمک می کند که مواد معدنی، قندی و املاح موجود در آب متحرک به تمام قسمت‌های گیاه برسند. این عمل باعث افزایش فتوسنتز و بهبود تنفس گیاه می شود. تعریق گیاه باعث تنظیم دمای گیاه برای رشد بهتر می شود و همچنین با نیروی مکشی که ایجاد میکند باعث انتقال شیره خام در اوند می شود.

زمان انجام تعرق در گیاه

عمل تعریق معمولا در زمان های خاصی از شبانه روز صورت می گیرد. بیشترین زمان تعریق مربوط به  ساعات ظهر و زمانی است که روزنه های موجود در برگ گیاهان باز است و سرعت و شدت حرکت اب از ریشه به سمت برگ بیشتر است همین عوامل باعث ایجاد عمل فتوسنتز می شود. در طول شب به علت عدم وجود نور مناسب برای فتوسنتز روزنه های هوایی بسته می شود و عمل تعرق به حداقل می‌رسد و انتقال شیره خام نیز تقریبا متوقف می‌شود.

نقش تعرق در جذب آب از ریشه

تعرق در گیاهان به علت ایجاد اختلاف پتانسیل آب برگ به پتانسیل آب ریشه صورت می گیرد و همین امر باعث می شود پتانسیل آب برگ به پتانسیل آب ریشه کاهش یابد. حوالی ظهر اختلاف پتانسیل آب ‌برگ نسبت به ریشه به بیشترین مقدار خود می‌رسد. در این هنگام سرعت و شدت جذب آب توسط ریشه به بالا ترین مقدار خود در طول روز می رسد. هر چقدر میزان تعرق بالاتر باشد به همان اندازه هم شدت جذب آب نیز بالاتر است. در اثر تعرق پتانسیل آب ریشه منفی تر از خاک است و پتانسیل برگ منفی‌ تر از ریشه و پتانسیل جو منفی تر از برگ است.

در نتیجه:

جریان آبی از خاک به طرف اتمسفر (atmosphere: layer of gases surrounding a material body)، از طریق گیاه برقرار می‌شود که باعث انتقال مواد محلول مورد نیاز گیاه همراه با صعود آب می‌شود.

عوامل موثر بر تعرق در گیاه

• عوامل محیطی مهمی که بر تعرق گیاه موثرند عبارتند از:

رطوبت نسبی:

هر چه میزان رطوبت نسبی جو بیشتر با‌شد، میزان تعرق کمتر خواهد بود. زیرا پتانسیل آب جو در این حالت افزایش می‌یابد. اگر رطوبت نسبی جو به حالت اشباع برسد، تعرق متوقف می‌شود.

دما:

دمای محیط به‌طور مستقیم و غیرمستقیم بر میزان تعرق گیاه تأثیر می‌گذارد. تأثیر غیرمستقیم آن شامل تأثیر دما بر رطوبت است: هوای گرم نسبت به هوای سرد می‌تواند رطوبت بیشتری را در خود نگه دارد. اگر یک مقدار هوا حاوی مقدار مشخصی رطوبت باشد و سپس دمای هوا افزایش یابد، میزان رطوبت ثابت باقی می‌ماند اما ظرفیت رطوبت افزایش می‌یابد. به‌عبارت‌دیگر، رطوبت نسبی پایین می‌آید و منجر به افزایش میزان تعرق می‌شود. دما تأثیر مستقیمی بر تعرق دارد زیرا برگ‌ها از تعرق برای خنک شدن خود استفاده می‌کنند، دقیقاً همان‌طور که بدن انسان با ترشح رطوبت روی پوست، خود را خنک می‌کند. با افزایش دمای محیطی، برگ‌ها سعی می‌کنند با افزایش میزان رطوبت تبخیر شده از روزنه‌های هوایی، دمای داخلی مناسب را حفظ کنند.

باد و جریان هوا:

باد و جریان هوا باعث افزایش اکسیژن در مجاورت بافت ها شده و شدت تعرق را افزایش می‌دهد اما شدید بودن آن هم باعث بسته شدن روزنه‌ها و کاهش تعرق می‌شود به همن علت باید شدت جران بار اطراف گیاه کنترل شود. از طرف دیگر باد با به حرکت در آوردن برگ ها، خروج بخار آب از برگ ها را آسان می‌کند.

روشنایی:

در بسیاری از گیاهان شدت تعرق در محیط تاریک تقریبا صفر است و همانطور که گفته شد روشنایی باعث افزایش شدت تعریق گیاه می شود. علت آن باز شدن روزنه‌های گیاه در روشنایی است. زیرا نزدیک به 99% تعرق از طریق روزنه‌ها صورت می‌گیرد.

عوامل گیاهی موثر بر تعرق در گیاه

• برخی از عوامل گیاهی نیز می تواند بر تعرق گیاه موثر باشند این عوامل عبارتند از:

توسعه و راندمان سیستم های ریشه در جذب

سطح برگ

ترتیب قرار گرفتن برگ ها و ساختمان آنها

طرز عمل روزنه ها

فروشگاه اینترنتی تاماریکس با تکیه بر دانش و علم روز کشاورزی در اصول کاشت و نگهداری گیاهان گلخانه ای و باغداری می تواند راهنما و پشتیبان شما از زمان کاشت محصول باشند. ما با هدف کشاورزی پایدار و ارگانیک به شما را در خرید انواع محصولات و ادوات کشاورزی برای نگهداری گیاهان و ساختمان خاک راهنمایی خواهیم کرد.